Artykuły

Z jego usług korzystał ponoć sam towarzysz Stalin. Potrafił zahipnotyzować kasjera w banku, aby ten wypłacił mu żądaną kwotę pieniędzy, przewidział również atak Hitlera na Związek Radziecki. To słynny jasnowidz Wolf Messing, który w latach dwudziestych ubiegłego stulecia pełnił służbę w garnizonie w Przemyślu będąc ulubieńcem tutejszych salonów towarzyskich.

Leo (Lew) Humeniuk to jedna z najbardziej upiornych postaci okresu okupacji na terenie obecnego Podkarpacia, zwłaszcza ziemi sanockiej i Bieszczadów. Wpisany na listę poszukiwanych zbrodniarzy wojennych Centrum Szymona Wiesenthala, podoficer sanockiego Gestapo słynął z wyjątkowego - nawet na tamte warunki i tę formację - sadyzmu. Brał udział w niezliczonych egzekucjach, wiele ofiar mordował własnoręcznie. Jego syn straszliwą prawdę o ojcu poznał po prawie 80 latach. Wspólnie odkrywamy prawdziwe losy zbrodniarza wojennego, który uniknął kary. Większe teksty o Humeniuku ukazały się w nr 7-8/ 2020 „Podkarpackiej Historii” i „Tygodniku Sanockim” z 7 sierpnia 2020. Poniżej publikujemy niewielkie fragmenty

W 1929 roku na zamku w Łańcucie gościła panna Ponsonby, późniejsza księżna Westminster, pierwowzór postaci sekretarki szefa wywiadu w słynnych powieściach i filmach o Jamesie Bondzie. Powody przyjazdu angielskiej arystokratki do Łańcuta były natury...  matrymonialnej. Księżną chciano wyswatać z ostatnim ordynatem łańcuckim hrabią Alfredem III. Wydawało się jednak, że żadna ze stron nie była zainteresowana.

W pierwszej połowie 1919 wschodnie tereny dzisiejszego Podkarpacia znajdowały się niemal na linii polsko-ukraińskiego frontu. W wielu miastach, nawet tych całkowicie zajętych przez oddziały odradzającego się państwa polskiego panował wojenny rygor. Sprawy codziennego życia regulowane były często przez komunikaty i rozkazy wojskowe. Jak wyglądało – w ich świetle – przyfrontowe życie?

Mieszkańcy Nowiosiółek w Bieszczadach na przekór władzy w 1975 w jedną noc postawili nielegalną kaplicę. Budowę poprzedziła tragiczna śmierć miejscowego milicjanta, który wcześniej zarzekał się, że prędzej skona niż pozwoli na postawienie świątyni. Traf chciał, że inicjatywa miejscowych zbiegła się w czasie z akcją sprowadzenia do Baligrodu czołgu mającego stanąć na tutejszym rynku. Wierni widząc pojazd wzięli to za… próbę siłowej rozprawy z nimi, co omal nie doprowadziło do prawdziwej bitwy. Ten zbieg okoliczności sprawia, że cała ta historia jest gotowym materiałem na filmowy scenariusz.

Przez setki lat Rzeszów był prowincjonalnym miasteczkiem, najpierw województwa ruskiego I Rzeczypospolitej, później Galicji w zaborze austriackim, wreszcie województwa lwowskiego, pretendującym co najwyżej do miana stolicy powiatu czy też cyrkułu. Niemniej jednak nie brakowało tutejszym mieszkańcom ambicji, by rangę grodu nad Wisłokiem podnieść. O planach stworzenia województwa rzeszowskiego, zrealizowanym ostatecznie po II wojnie światowej, myślano już 100 lat temu.

W dawnej Rzeczypospolitej do rozwiązywania sporów sąsiedzkich, nawet rodzinnych nie wahano się używać siły. Trup nieraz ścielił się gęsto, gdy panowie szlachta nie mogli dojść z sobą do porozumienia. Na początku XVII wieku głośny był m.in. konflikt między właścicielem Rzeszowa Mikołajem Ligęzą a jego bratankiem Andrzejem Ligęzą z sąsiedniej Piotraszówki (dziś Boguchwały).

Był jednym z najgłośniejszych awanturników i postrachem w swoich łańcuckich dobrach. Zwano do „Diabłem Łańcuckim” Obcinał nogi i ręce poddanym, palił ich żywcem, a lochy jego zamku pełne były prześladowanych poddanych.