Artykuły

Często spotykamy się z terminem „utrzymać w ryzach”, choć rzadko zdajemy sobie sprawę z jego pochodzenia.  Zwrot ten oznacza to samo, co utrzymać w karbach, w karności, w garści, w rygorze czy na wodzy, ale tylko „w ryzach” kojarzy się z … leśnymi zajęciami dawnych drwali w Karpatach. Ci bowiem, dla zrzucenia ściętego na stromych stokach drewna, stosowali urządzenia zwane ryzami, pozwalające przemieszczać potężne kłody w pożądanym kierunku.

Syn słynnego „małego księcia” Henryczka, ulubieńca księżnej marszałkowej łańcuckiej - Jerzy Lubomirski z Przeworska - przez całe życie przyjaźnił się z wielkim poetą romantycznym Zygmuntem Krasińskim. Hrabia Krasiński wielokrotnie odwiedzał Przeworsk. Próbował również swatać swojego przyjaciela z pięknymi pannami ówczesnej Europy...

Moja opowieść zaczyna się w Wiedniu. Siedząc przy malutkim stoliku słynnej Cafe Central przy Herrengasse i przyglądając się oszklonym gablotom pełnym wytwornych ciast uświadomiłam sobie, że wyglądem nie różnią się one wiele, od wypieków podawanych w naszych podkarpackich cukierniach. Przypuszczam, że najsławniejsze dziś ciasta zaczęto wypiekać w XIX wieku, czyli w czasie kiedy Wiedeń był również stolicą monarchii w skład której wchodziła Galicja, i wzorem do naśladowania mód wszelakich, również w dziedzinie kulinarnej. Dowodem są choćby niektóre nazwy cukierni, na przykład „Wiedeńska” – od zawsze synonim szyku i elegancji.

Końcem 1934 roku trzydziestotysięczny wówczas Rzeszów doczekał się wreszcie sieci wodociągowej. Z nowym rokiem 1935, z kranów pierwszych mieszkań i zakładów pracy, popłynęła woda. Inwestycję poprzedziły długie lata planowania.

W październiku 1851 roku, panujący zaledwie od 3 lat, 21-letni cesarz austriacki Franciszek Józef I ruszył w podróż po wschodnich prowincjach swej monarchii: Galicji, Lodomerii i Bukowinie. Na trasie cesarskiego orszaku znalazł się m.in. Rzeszów do którego młody władca zawitał, jadąc od strony Krakowa, we wtorek 14 października.

9 października 1962 roku archeolodzy pod kierownictwem Jerzego i Eligii Gąssowskich, prowadzący badania wczesnośredniowiecznej osady na Wzgórzu Świętojakubskim w Sandomierzu oniemieli ze zdumienia i z zachwytu. W jednej ze zwykłych, półziemiankowych chat odkryli niemal kompletny zestaw szachów, pochodzących najprawdopodobniej z XII wieku.

W kwietniu 1895 roku w podrzeszowskich Bratkowicach doszło do tragedii. Kilkudziesięciu węgierskich kawalerzystów dokonało samosądu na swoim dowódcy. O sprawie zrobiło się głośno niemal w całej monarchii austro-węgierskiej. Opinia publiczna stanęła w obronie morderców, usprawiedliwiając ich czyn tym, że ofiara z sadyzmem odnosiła się do swych podwładnych.

Przyszli błogosławieni poznali się na zebraniu Związku Młodzieży Wiejskiej — radykalnej, młodzieżowej organizacji ludowej. Mimo znacznej różnicy wieku, połączyły ich wspólne zainteresowania i miłość. Jak się miało okazać, także męczeńska śmierć.