Danina popiołu miała długą tradycję, szczególnie tam, gdzie występowała gospodarka leśna. A to dlatego, że popiół drzewny znajdował szerokie zastosowanie. Przede wszystkim wytwarzano z niego potaż, czyli węglan potasu. Po wyługowaniu wodą stosowany był m.in. do produkcji mydła, szkła, ceramiki, bielenia tkanin i jako nawóz. W czasach staropolskich był ważnym towarem eksportowym.
W interesujących nas czasach końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku potaż do fabryk uzyskiwano już głównie z innych źródeł, ale na przykład na miejscu panowie z pewnością chętnie wykorzystywali go choćby do bielenia tkanin. Na przykład nieopodal, w Żmigrodzie, czy w Bieczu, działały blechy (blichy), które aby usłużyć mieszczanom i dworzanom potrzebowały sporej ilości środków chemicznych.
Kiedy przeszło pół wieku po spisaniu Ugody wymierzano wielkość opodatkowania po zniesieniu pańszczyzny, dokładnie stało się to 20 grudnia 1851 r., biegli „detaksatorzy” oszacowali, że jeden korzec popiołu wynosił 32 garnce lwowskie i wart był dwadzieścia cztery krajcary. Wynika stąd, że jeden garniec popiołu miał wartość 0,75 krajcara (grajcara).
Daninę tę wybierano raz do roku z ról. Ostatni raz kącanie przekazali popiół w 1848 r. Całość daniny wyniosła wtedy 45 10/32 korców lwowskich. Ile to było objętości według dzisiejszych norm? Aby obliczyć podajmy wartości miar lwowskich: 1 garniec wynosił 3,8437 litry, 1 korzec = 32 garnce czyli 123 litry. Zatem 45 korców i 10 garnców zebranych w 1848 r. prze kącan = 5573,4 litrów popiołu. Dla zobrazowania możemy więc stwierdzić, że cały popiół zebrany w tym roku przez wieś można by dziś zmieścić na jednej dużej przyczepie od traktora.
Jaka była wartość takiej daniny? Dziś nie sposób prosto odpowiedzieć na takie pytanie. Realia są tak nieporównywalne Przypomnijmy jednak, że 60 krajcarów = 1 złotemu reńskiemu nazywanemu w „kąckich” dokumentach florenem (inne nazwy reński, gulden). Według wyżej podanego przelicznika wartość 45 korców i 10 garnców popiołu wynosiła 18 złotych reńskich i 7,5 krajcara. Tyle mniej więcej wynosił roczny dochód parobka wiejskiego.
Źródło: skibamariusz.pl
Napisz komentarz
Komentarze