"Reduta" - międzywojenny teatr Rzeszowa

W październiku 1925 r. z inicjatywy m. in.  Stefana Przybosia (stryjecznego brata poety Juliana) powstał w Rzeszowie amatorski teatr, który przyjął nazwę „Reduta“.  Był on sekcją miejscowego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół“, lecz miał swój odrębny regulamin wewnętrzny.

Wśród rzeszowskich amatorów do współpracy pozyskano: m. in. Kazimierę Skrzyńską, Marię Lenhardównę, Aleksandra Kowalskiego. Zaangażowano również zawodowego aktora - Henryka Lotara. 7 listopada 1925 r. w „Reducie“ wystawiono pierwszą sztukę - trzyaktową komedię Adama Grzymały-Siedleckiego „Spadkobierca“- przyjętą bardzo ciepło. W sumie w listopadzie i grudniu nad trzema sztukami pracowały trzy zespoły aktorskie, co zaowocowało sześcioma przedstawieniami w tychże miesiącach. Nie obyło się jednak bez małych wpadek, kiedy to np. w trakcie spektaklu zgasło światło i dalszą jego część grano przy świecach, co niestety nie przywróciło pierwotnego nastroju i przedstawienia nie ukończono. Na szczęście, na spotkaniu budżetowym pod koniec listopada wykazano sporą sumę na plusie i pierwsze gaże aktorskie wypłacono 30 listopada.

Z końcem stycznia 1926 zarząd podsumował trzy miesiące działalności teatru i stwierdzono możliwość jego dalszego utrzymania. Pierwszy sezon „Reduty“ wykazał, że każde przedstawienie dawało średnio 400 zł dochodu, z czego na gaże aktorów przeznaczano 100 zł, reszta stanowiła  wydatki administracyjne, techniczne itp.

Z biegiem lat jednak sytuacja finansowa teatru pogarszała się. Z dokumentów wynika, że w ciągu siedmiu miesięcy sezonu 1935/1936 „Reduta“ zarobiła niewiele ponad 200 zł (nie wynikało to z braku zainteresowania, gdyż frekwencja na przedstawieniach była świetna, ale z wysokich koszów produkcji oraz inwestycji). Zwracano uwagę na prywatny charakter przedsięwzięcia, które nie przetrwa bez pomocy mecenasa, a tym winno być miasto. Ostatecznie teatr zakończył swą działalność przedstawieniem „Powrót mamy“ M. Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej, którego premiera odbyła się 12 marca 1938 r. 

W sumie, czternaście lat działalności Reduty, zaowocowało 84 premierami o znacznej rozpiętości repertuaru. Kierownik artystyczny placówki Adam Ruczka twierdził bowiem,  że jeśli zawiedzie reżyser lub aktor, to nie zawiedzie wielki pisarz. Dlatego w dorobku „Reduty“ był i Mickiewicz i Szekspir, i Żeromski i Calderon.

(jw)