Podkarpackie ślady króla Władysława Jagiełły

  W okolicach dzisiejszego Sokołowa Małopolskiego Jagiełło miał polować, przed wielką wojną z Krzyżakami przygotowując wyprawę. Po polowaniach…pięćdziesiąt beczek z solonym mięsem dzików i łosi z tutejszych lasów spławiono w dół Wisły jako prowiant dla armii polsko-litewskiej. Legendy głoszą, że nasz król odwiedzał drewniany kościół w Połomii koło Strzyżowa, a to przy okazji polowań w okolicznych lasach. Pobożny Litwin miał też ufundować około 1411 roku do tutejszego kościoła tryptyk, zachwycony podobno piękną okolicą.

Częsty gość w Łańcucie

    Tuż przed wielką bitwą pod Grunwaldem, dnia 1 kwietnia 1410 roku – jak zanotował w swoich Rocznikach Jan Długosz – król Władysław Jagiełło spotkał się ze swoim bratem stryjecznym księciem Witoldem w Łańcucie i wyruszyli dalej do Sącza. Do niedawna rosła jeszcze w Łańcucie potężna lipa, pod którą, wedle tradycji, miał przesiadywać król Jagiełło. Dziś pozostał tylko pamiątkowy kamień. Zachowane wzmianki źródłowe w różnych dokumentach pozwalają przyjąć, że Jagiełło bawił w Łańcucie aż… trzynaście razy: ostatni raz przed śmiercią, 17 kwietnia 1434 roku. W Łańcucie, na dzisiejszym wzgórzu plebańskim stał wówczas drewniany zamek w którym mieszkała matka chrzestna króla, Jadwiga Pilecka; stąd częste odwiedziny króla.

    W Łańcucie spotykał się Jagiełło ze swoją narzeczoną, a córką Jadwigi Pileckiej (swojej matki chrzestnej) Elżbietą Granowską. Przed małżeństwem z polskim monarchą Elżbieta była trzykrotnie zamężna: z Wisełem Czamborem rycerzem morawskim, Janczykiem z Jiczyna także pochodzącym z Moraw, który zabił pierwszego jej męża i uprowadził Elżbietę. W 1397 r. po raz trzeci wyszła za mąż za kasztelana Wincentego z Granowa, z którym miała piątkę dzieci: dwóch synów – Ottona i Jana oraz córki: Jadwigę, Elżbietę i Ofkę. Po śmierci trzeciego z kolei męża, który umarł otruty w 1410 roku przez Krzyżaków, Elżbieta przebywała u swojej matki w drewnianym zameczku w Łańcucie. W marcu 1417 roku Władysław Jagiełło przybył do Łańcuta i został wystawnie przyjęty przez swoją narzeczoną. Dokonano wówczas zaręczyn i wyznaczono datę ślubu. 2 maja 1417 r. w kościele parafialnym w Sanoku dokonał się akt ślubu Elżbiety Pileckiej z dwukrotnym już wdowcem Władysławem Jagiełłą.

  Ślub monarchy niemal od razu spotkał się z nieprzychylną opinią możnych, krążyły nawet obraźliwe paszkwile autorstwa Stanisława Ciołka (ten ściągnął na siebie gniew króla i długo musiał prosić o przebaczenie). Podczas królewskiego ślubu w Sanoku rozszalała się burza śnieżna (co w maju jest raczej nieczęste), a podczas przejazdu ślubnego orszaku do sanockiego zamku (gdzie było weselne przyjęcie), w karocy państwa młodych pękło…koło. Wbrew opiniom szlachty (która chciała ożenić króla z bratanicą króla niemieckiego i węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego – Elżbietą Brabancką) Władysław Jagiełło doprowadził do koronacji Elżbiety w królewskiej katedrze na Wawelu 19 listopada 1417 roku w dzień św. Elżbiety. Związek ten, choć krótkotrwały był jednym z najbardziej udanych i szczęśliwych dla króla, choć nie zaowocował potomstwem. Jagiełło troskliwie zajął się dziećmi królowej z poprzedniego związku; objął także miasto Łańcut w tzw. dzierżawę dożywotnią by następnie przekazać dobra łańcuckie synowi Elżbiety – Janowi Granowskiemu (1405-1476), który w następnych latach wielokrotnie gościł króla, gdy ten przez Łańcut udawał się na Ruś.

Dla przemyskiego zamku przysłał krzyżackich jeńców

   Jagiełło wielokrotnie przebywał w Przemyślu, gdzie udokumentowano… aż dziewiętnaście pobytów króla. Na przemyskim biskupstwie znalazło się dwóch zaufanych ludzi króla: Maciej Janina (1392-1420), spowiednik i kanclerz królowej Jadwigi oraz Janusz z Lubienia (1420-1435) nadworny kapelan Jagiełły. W 1412 roku Jagiełło przebywając w Przemyślu przekazał katolikom na katedrę cerkiew znajdującą się na zamku wybudowanym za Kazimierza Wielkiego. Północno-wschodnia baszta Zamku Kazimierzowskiego w Przemyślu miała być budowana… przez jeńców krzyżackich spod Grunwaldu. W 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem -w 1910 r. – na ścianie prezbiterium przemyskiej katedry umieszczono pamiątkową tablicę przedstawiającą uroczysty wjazd króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi do Przemyśla. Giermkowie wręczają burmistrzowi prawo magdeburskie i model katedry. Są także przemyślanie na czele z pierwszym biskupem Erykiem z Winsen. Władysław Jagiełło bywał częstym gościem na zamku w Medyce, w drodze do Lwowa. W 1412 r. przyjmował tutaj poselstwo Zygmunta Luksemburskiego. W tutejszym parku uwielbiał ponoć słuchać śpiewu słowików. W niedalekiej Żurawicy wedle zapisów źródłowych osadzono jeńców krzyżackich spod Grunwaldu…

   W słynnej grunwaldzkiej bitwie brał udział potomek Jana Tarnowskiego, zaufanego współpracownika Jagiełły, właściciel Jarosławia – Spytek I Jarosławski, późniejszy starosta generalny Rusi, od 1422 roku, i ojciec właściciela Przeworska Rafała. W 1394 roku prawa miejskie otrzymuje z rąk króla Przeworsk, który monarcha odwiedzał w 1393 i 1423 roku. Na rynku znajdziemy wspaniałe popiersie króla. Z Podkarpaciem związany jest także rycerz spod Grunwaldu Zyndram z Maszkowic, rezydujący na zamku Golesz, który wedle legendy miał być pochowany w drewnianym kościele w Humniskach lub w kopcu w Przysietnicy. Wielokrotnie Władysław Jagiełło przebywał w Sanoku ( w tym na zamku Sobień). Średniowieczne jarmarki w Radymnie na św. Wawrzyńca zawdzięczają swoje istnienie także osobie wielkiego króla. W 1431 r. król nadał wsi Radymno prawa miejskie z przywilejem innych, tym razem cotygodniowych jarmarków. W latach 1399 i 1415 Krosno otrzymało od Władysława Jagiełły przywileje handlowe, a w czasie swego pobytu w Krośnie, na jesieni 1407 roku, monarcha zatwierdził kontrakt kupna przez franciszkanów terenu w obrębie murów miasta, i zwolnił klasztor franciszkanów z podatków i ciężarów państwowych w mieście…