Anus Mundi - czyli Auschwitz oczami Wiesława Kielara [film]

Wiesław Kielar urodził się 12 sierpnia 1919 roku w Przeworsku. Był uczniem jarosławskiego II Gimnazjum imienia Augusta Witkowskiego, którego nie zdążył ukończyć z powodu wybuchu wojny. Planował przedostanie się przez "zieloną granicę" na Węgry i dalej do wojska polskiego we Francji, jednak w maju 1940 roku został na ulicy aresztowany przez gestapowca Franza Schmidta, zwanego "katem Jarosławia". Przewieziony do więzienia w Tarnowie znalazł się w pierwszym transporcie do nowo tworzonego obozu Auschwitz 14 czerwca 1940. Został tu numerem 290.

Najbliższym obozowym przyjacielem Kielara był Edward Galiński. Razem planowali ucieczkę, niemal w ostatniej chwili Wiesław zdecydował się jednak, że ustąpi miejsca ukochanej Edka - Żydówce Mali Zimetbaum. Ta słynna ucieczka niestety skończyła się tragicznie. Po miesiącu para wpadła w ręce Niemców, oboje zostali zamordowani w czasie publicznych egzekucji w obozie. Kielar w październiku 1944 roku został przeniesiony do Sachsenhausen, następnie do Porta-Westfalica (podobóz KL Neuengamme). Uwolniony został przez Amerykanów 2 maja 1945, w następnym roku wrócił do Polski.

Po powrocie Wiesław Kielar zdał maturę i ukończył wydział operatorski  łódzkiej "filmówki". Pracował przy realizacji takich m.in. filmów jak "Baza ludzi umarłych", "Uczta Baltazara", "Zimowy zmierzch" czy "Koniec naszego  świata". Był operatorem w krakowskim ośrodku TVP.  Zmarł we Wrocławiu 1 czerwca 1990 roku.

Będący tytułem jego książki "Anus Mundi" to łacińskie określenie użyte w 1942 przez lekarza SS hauptsturmführera Heinza Thilo, który podczas gazowania 800 wyselekcjonowanych kobiet nazwał obóz „odbytem świata”.  Książka, napisana w 1966 roku, ukazała się po raz pierwszy 6 lat później i szybko zdobyła ogromne uznanie. Doczekała się co najmniej 4 krajowych wydań i przekładu na kilka języków, m.in. fiński i francuski. Kielar wydał też wspomnienia z czasów przedwojennych "I nasze młode lata" oraz powojennych "Życie toczy się dalej" (wydane już po śmierci). W 1992 roku Wiesław Kielar został patronem jednej z jarosławskich ulic.

W 2018 roku firma OneTimeProduction zrealizowała film dokumentalny Jacka K. Kruczkowskiego "Anus Mundi" z wykorzystaniem archiwalnych nagrań rozmów z Wiesławem Kielarem. Ten niezwykły dokument dostępny na Youtube udostępniamy również na naszym portalu. 

sj